|
|
|
|
|
|
|
ΕΛΟΝΟΣΙΑ >
Πληροφορίες για Επαγγελματιες > Επιδημιολογικά Δεδομένα
|
|
ΕΛΟΝΟΣΙΑ
|
|
|
 Η ελονοσία παγκοσμίως:
• Πάνω από εκατό χώρες στον κόσμο είναι ενδημικές με πρωταγωνίστριες αυτές τις υποσαχάριας Αφρικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας.[1]
• 3, 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι (σχεδόν ο μισός πληθυσμός του πλανήτη) βρίσκονταν σε κίνδυνο νόσησης από ελονοσία το 2010.[1]
• 216 εκατομμύρια περιστατικά ελονοσίας υπήρξαν μέσα στο 2010.[1]
• Υπολογίζεται ότι 655.000 άνθρωποι πέθαναν από ελονοσία το 2010.[1]
• Τα ποσοστά θνησιμότητας έχουν μειωθεί περισσότερο από 25% από το 2000 με τη μεγαλύτερη μείωση να καταγράφεται στην Ευρώπη. [1]
• Τα τελευταία 6 χρόνια, πέντε χώρες έχουν λάβει πιστοποίηση «ελεύθερη ελονοσίας» από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας: τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα το 2007, το Μαρόκο και το Τουρκμενιστάν το 2010, η Αρμενία το 2011 και το Καζακστάν το 2012.[2]
Η Εικόνα 1 δείχνει την κατανομή της ελονοσίας παγκοσμίως διαχωρίζοντας τις χώρες ανάλογα με το στάδιο αντιμετώπισης στο οποίο βρίσκονται (στάδιο ελέγχου, στάδιο εξάλειψης, ελεύθερες ελονοσίας) ενώ ο Πίνακας 1 παρουσιάζει τον εκτιμώμενο αριθμό κρουσμάτων και θανάτων από ελονοσία το έτος 2010.
Εικόνα 1: παγκόσμιος χάρτης κατανομής της νόσου
[Πηγή: ΠΟΥ]
Πίνακας 1: εκτιμώμενος αριθμός κρουσμάτων και θανάτων από ελονοσία το 2010
[ Πηγή: ΠΟΥ ]
Η ελονοσία στην Ευρώπη:
Μεταξύ του 1957 και του 1963, οι περισσότερες εκ των ευρωπαϊκών χωρών κατάφεραν να εξαλείψουν την ελονοσία και τελικά, το 1975, η Ευρώπη έγινε η πρώτη ήπειρος ελεύθερη ελονοσίας.[2, 3]
Παρά τις εντατικές εφαρμοζόμενες στρατηγικές εξάλειψης, η τελευταία αυτή εικόνα της Ευρώπης άλλαξε μέσα στο ’90, όταν η επίπτωση της ελονοσίας άρχισε πάλι να αυξάνεται
(1) λόγω πολιτικής και κοινωνικοοικονομικής αποσταθεροποίησης που κατέληξε σε διακοπή των δραστηριοτήτων ελέγχου και πρόληψης, και
(2) λόγω μαζικής μετανάστευσης που αποτέλεσε τον παράγοντα επανεμφάνισης άφθονων κρουσμάτων ελονοσίας στην Ευρώπη.
Εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας
Ως εισαγόμενο κρούσμα ελονοσίας περιγράφεται το κρούσμα στο οποίο η μόλυνση συμβαίνει σε μια ενδημική περιοχή αλλά εκδηλώνεται κλινικά και διαγιγνώσκεται σε μια μη ενδημική χώρα.[4]
Καθώς εκατομμύρια ταξιδιώτες από την Ευρώπη επισκέπτονται ενδημικές για την ελονοσία χώρες κάθε χρόνο, χιλιάδες εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας καταγράφονται.
Ο Πίνακας 2 παρακάτω, παρουσιάζει τα εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας που έχουν καταγραφεί στη διάρκεια των τελευταίων ετών με βάση πληροφορίες από βάσεις δεδομένων του ΠΟΥ, και η Εικόνα 2 που ακολουθεί δείχνει τις βαθμιαίες αλλαγές στην εισαγόμενη ελονοσία από το 1995.
Πίνακας 2: εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας στην Ευρωπαϊκή Επικράτεια κατά ΠΟΥ, τα τελευταία 3 έτη
Εικόνα 2: εισαγόμενα κρούσματα στην Ευρωπαϊκή Επικράτεια από το 1995
 |
 |
| Χάρτης 1: εισαγόμενα κρούσματα στην Ευρώπη, 1980 |
Χάρτης 2: εισαγόμενα κρούσματα στην Ευρώπη, 1990 |
 |
 |
| Χάρτης 3: εισαγόμενα κρούσματα στην Ευρώπη, 2000 |
Χάρτης 4: εισαγόμενα κρούσματα στην Ευρώπη, 2010 |
Εικόνα 3: χάρτες κατανομής εισαγόμενων κρουσμάτων
Αυτόχθονη ελονοσία
Ως αυτόχθονο ορίζεται το κρούσμα στο οποίο η μόλυνση συμβαίνει εντός της χώρας (εγχώριο) και χαρακτηρίζεται είτε αυτόχθονο ενδογενές (indigenous – χωρίς άμεση σύνδεση με εισαγόμενο κρούσμα) είτε ως δευτερογενές εισαγόμενο (introduced –άμεση σύνδεση με εισαγόμενο κρούσμα).[4]
Ο Πίνακας 3 παρακάτω, παρουσιάζει τα αυτόχθονα κρούσματα ελονοσίας που δηλώθηκαν τα τελευταία χρόνια με βάση πληροφορίες από τις βάσεις δεδομένων του ΠΟΥ, και η Εικόνα 4 που ακολουθεί, δείχνει τις βαθμιαίες αλλαγές στην αυτόχθονη ελονοσία από το 1995.
Πίνακας 3: αυτόχθονα κρούσματα ελονοσίας στην Ευρωπαϊκή Επικράτεια κατά ΠΟΥ, 2009- 2011
Εικόνα 4: αυτόχθονα κρούσματα στην Ευρωπαϊκή Επικράτεια από το 1995
Οι περιοχές που αντιμετωπίζουν το μεγαλύτερο πρόβλημα εγχώριας μετάδοσης ελονοσίας είναι αυτές της ανατολικής Ευρώπης και κεντρικής Ασίας.
Εντός της δεκαετίας του ‘90, υπήρξαν μεγάλης κλίμακας επιδημίες στις χώρες της κεντρικής Ασίας και του Καυκάσου.
Οι χώρες που επηρεάζονται περισσότερο περιλαμβάνουν την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, τη Γεωργία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, τη Ρωσική Ομοσπονδία, το Τατζικιστάν, την Τουρκία, το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν.
Η ελονοσία στην Ελλάδα:
Η Ελλάδα εθεωρείτο ως ενδημική για την ελονοσία χώρα μέχρι το 1960. Μετά από ένα εντατικό πρόγραμμα εξάλειψης που εφαρμόστηκε την περίοδο 1946- 1960, η Ελλάδα κατάφερε να λάβει την Πιστοποίηση «ελεύθερη ελονοσίας» από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας το 1974.[7]
Μεταξύ 1980- 2010, δηλώνονταν 37 κατά μέσο όρο κρούσματα (ελάχιστη τιμή: 11 κρούσματα το 1997, μέγιστη τιμή: 79 κρούσματα το 1982)[5] κάθε χρόνο που ήταν κυρίως εισαγόμενα από ενδημικές χώρες.
Κρούσματα εγχώριας μετάδοσης δηλώνονταν μόνο σποραδικά τα έτη 1999 (1 κρούσμα), 2000 (2 κρούσματα), 2009 (7 κρούσματα) και 2010 (4 κρούσματα).[5, 7]
Το 2009, δηλώθηκαν συνολικά 51 κρούσματα ελονοσίας στην Ελλάδα.
• Συρροή κρουσμάτων:
Μεταξύ Αυγούστου και Οκρωβρίου 2009, οχτώ κρούσματα ελονοσίας δηλώθηκαν στον Ευρώτα Λακωνίας (Πελοπόννησος, νότια Ελλάδα). Τα πρώτα δύο κρούσματα ήταν δύο μετανάστες εργάτες από Πακιστάν και Αφγανιστάν που ήρθαν στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 2009 και δούλευαν σε αγροτικές εργασίες της περιοχής (εισαγόμενα κρούσματα). Τέσσερα από τα υπόλοιπα έξι ανήκαν στην τοπική κοινότητα Ρομά και τα άλλα δύο ήταν Έλληνες πολίτες που κατοικούσαν στην περιοχή. Κανένα από τα έξι αυτά περιστατικά δεν ανέφερε ιστορικό ταξιδιού σε ενδημική για την ελονοσία χώρα (αυτόχθονα κρούσματα).[7]
• Μεμονωμένο αυτόχθονο κρούσμα
Στα μέσα Αυγούστου του 2009, ένα μεμονωμένο αυτόχθονο κρούσμα δηλώθηκε στη Νέα Μάκρη Αττικής. Το κρούσμα ήταν μία 17 ετών μαθήτρια Ελληνικής καταγωγής που εισήχθη στο νοσοκομείο λόγω υψηλού πυρετού, και δεν είχε ταξιδέψει ποτέ σε ενδημικές περιοχές ούτε είχε επισκεφθεί το εθνικό αεροδρόμιο (απόσταση: 10 χμ από την περιοχή) ούτε είχε υποβληθεί ποτέ σε μετάγγιση.[8]
Πολλοί μετανάστες εργάτες από ενδημικές περιοχές κατοικούν σε αυτή την περιοχή και επίσης υπάρχουν πολλοί βάλτοι σε απόσταση μερικών χιλιομέτρων από αυτή.
Αυτό ήταν ένα σποραδικό αυτόχθονο κρούσμα χωρίς ενδείξεις περαιτέρω εγχώριας μετάδοσης.[8]
Το 2010, δηλώθηκαν συνολικά 44 κρούσματα ελονοσίας. Τα 40 εξ αυτών ήταν εισαγόμενα.
Tο ένα εκ των τεσσάρων αυτόχθονων κρουσμάτων παρατηρήθηκε σε ένα νεαρό Ρομά στην περιοχή του Ευρώτα Λακωνίας, ενώ τα άλλα τρία κρούσματα ήταν δύο παιδιά Ρομά στη Θήβα Βοιωτίας με ασαφές ιστορικό ταξιδιών και ένας Έλληνας κάτοικος Δήμου Μαραθώνα Αττικής.[7]
Το 2011, δηλώθηκαν συνολικά 96 κρούσματα ελονοσίας στην Ελλάδα (Εικόνα 5). Tα 42 εξ αυτών ήταν αυτόχθονα και η διάγνωση αφορούσε σε άτομα χωρίς ιστορικό ταξιδιού σε ενδημικές χώρες. Τα 36 εξ αυτών των αυτόχθονων κρουσμάτων καταγράφηκαν στο Δήμο Ευρώτα Λακωνίας, ενώ στην ίδια περιοχή καταγράφηκαν επίσης άλλα 23 κρούσματα που αφορούσαν σε μετανάστες από ενδημικές χώρες (εισαγόμενα). [7] Ο Χάρτης που ακολουθεί επικεντρώνεται στη συρροή κρουσμάτων που παρατηρήθηκε στη Λακωνία καθώς και στα έξι αυτόχθονα κρούσματα που έλαβαν χώρα στην υπόλοιπο επικράτεια.
Εικόνα 5: Συρροή κρουσμάτων στο Δ. Ευρώτα και αυτόχθονα κρούσματα στη χώρα, 2011
Στην περιφερειακή ενότητα Λακωνίας, διαγνώστηκαν 59 κρούσματα ελονοσίας:
• 36 αυτόχθονα κρούσματα:
28 σε Έλληνες χωρίς ιστορικό ταξιδιού σε ενδημικές χώρες
8 σε αλλοδαπούς από μη ενδημικές χώρες (2 από Μαρόκο, 1 από Πολωνία, 3 από Ρουμανία και 2 ακόμη από Ρουμανία που
διαγνώστηκαν στη Ρουμανία αφού εργάστηκαν στην Ελλάδα)
• 23 πιθανότατα εισαγόμενα κρούσματα:
21 σε μετανάστες από το Πακιστάν (ενδημική για την ελονοσία χώρα)
2 σε μετανάστες από το Αφγανιστάν (ενδημική για την ελονοσία χώρα)
Αξίζει να σημειωθεί ότι δύο από τα αυτόχθονα κρούσματα είχαν έναρξη συμπτωμάτων το 2012, αλλά θεωρείται ότι μολύνθηκαν κατά την περίοδο μετάδοσης του 2011.
Το 2012, δηλώθηκαν συνολικά 93 κρούσματα ελονοσίας (Εικόνα 6). Αυτόχθονα χαρακτηρίστηκαν τα 20 εξ αυτών. Από αυτά τα 19, τα 10 έλαβαν χώρα στο Δήμο Ευρώτα Λακωνίας, τα 2 στο Δήμο Μαραθώνα Αττικής, τα 2 στο Δήμο Μαρκόπουλου Μεσογαίας Αττικής, τα 2 στο Δήμο Αβδήρων Ξάνθης, το 1 στο Δήμο Τανάγρας και 1 στο Δήμο Θηβαίων Βοιωτίας και τα 2 στο Δήμο Σοφάδων Καρδίτσης. Ο Χάρτης που ακολουθεί επικεντρώνεται στη συρροή κρουσμάτων που παρατηρήθηκε στη Λακωνία καθώς και στα εννιά αυτόχθονα κρούσματα που έλαβαν χώρα στην υπόλοιπο επικράτεια.
Εικόνα 5: Συρροή κρουσμάτων στο Δ. Ευρώτα και αυτόχθονα κρούσματα στη χώρα, 2012
Όλα τα δείγματα υπεβλήθησαν σε εργαστηριακές εξετάσεις και διεγνώσθησαν στο παρασιτολογικό εργαστήριο αναφοράς της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας στην Αθήνα.
Αν και η Ελλάδα κηρύχθηκε «ελεύθερη ελονοσίας» από τον ΠΟΥ το 1974, υπάρχει πιθανότητα επανεισόδου και επανεγκατάστασης της νόσου εξαιτίας των εξής γεγονότων:
- Η χώρα είναι γεμάτη με εργάτες μετανάστες από ενδημικές χώρες
- Σε πολλές περιοχές υπάρχουν ανωφελή κουνούπια
- Τα τελευταία χρόνια, οι κλιματολογικές αλλαγές που συμβαίνουν, ευνοούν την αναπαραγωγή και δραστηριοποίηση των ανωφελών.[9]
Από τις 2/10/2011 μέχρι σήμερα πραγματοποιείται ενεργητική αναζήτηση κρουσμάτων στο Δήμο Ευρώτα με έλεγχο για εμπύρετα, εργαστηριακές εξετάσεις και προσωπικές συνεντεύξεις με τους χιλιάδες μετανάστες που ζουν και εργάζονται εκεί.[7]
Έχει πραγματοποιηθεί κατηγοριοποίηση των περιοχών στη χώρα με βάση τον εκτιμώμενο κίνδυνο εγχώριας μετάδοσης και επανεγκατάστασης της νόσου˙ έτσι, έχουν προκύψει τέσσερα επίπεδα επικινδυνότητας: 0, 1, 2 και 3.
Ο Πίνακας 4 που ακολουθεί περιγράφει τα χαρακτηριστικά του κάθε επιπέδου επικινδυνότητας και εντάσσει στο καθένα και τις αντιστοίχως χαρακτηριζόμενες περιοχές με βάση το διαχωρισμό που αποφασίστηκε από το ΚΕΕΛΠΝΟ σε συνεργασία με το πρόγραμμα ΕΣΠΑ.
Πίνακας 4: επίπεδα επικινδυνότητας για επανεγκατάσταση της ελονοσίας- ΚΕΕΛΠΝΟ/ ΕΣΠΑ[7]
|
|
Χαρακτηριστικά |
Περιοχές |
| 0 |
|
Περιοχές χωρίς παράγοντες κινδύνου για εγχώρια μετάδοση και χωρίς ιστορικό κρούσματος τα τελευταία τρία έτη συμπεριλαμβανομένων περιοχών στις οποίες παρατηρείται μόνο αυξημένη παρουσία των παρασίτων της ελονοσίας σε ανθρώπους (εισαγωγή των παρασίτων από ενδημικές για την ελονοσία χώρες, π.χ. μέσω ασθενών μεταναστών ή ταξιδιωτών) ή μόνο παρουσία διαβιβαστών-κουνουπιών γένους ανωφελών (ή περιβαλλοντικών παραγόντων που ευνοούν την ανάπτυξή τους).
|
|
|
| 1 |
Περιοχές με παράγοντες κινδύνου για εγχώρια μετάδοση ελονοσίας, δηλαδή περιοχές στις οποίες παρατηρείται αυξημένη παρουσία των παρασίτων της ελονοσίας σε ανθρώπους (εισαγωγή των παρασίτων από ενδημικές για την ελονοσίας χώρες) και παρουσία διαβιβαστών-κουνουπιών γένους ανωφελών (ή περιβαλλοντικών παραγόντων που ευνοούν την ανάπτυξή τους).
|
ΠΕ Ηλείας, ΠΕ Αχαϊας, ΠΕ Αιτωλοακαρνανίας, ΠΕ Μεσσηνίας, ΠΕ Αργολίδας, ΠΕ Κορινθίας, ΠΕ Έβρου |
| 2 |
Περιοχές με καταγραφή τουλάχιστον ενός σποραδικού κρούσματος με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης ελονοσίας τα τελευταία τρία έτη.
|
Δήμος Ορχομενού (ΠΕ Βοιωτίας), Δήμος Θήβας (ΠΕ Βοιωτίας), Δήμος Χαλκιδέων (ΠΕ Ευβοίας), Δήμος Μαραθώνα, Σαρωνικού και Μαρκόπουλου Μεσογαίας (ΠΕ Ανατολικής Αττικής), Δήμος Αγιάς (ΠΕ Λάρισας), Δήμος Αβδήρων (ΠΕ Ξάνθης) |
| 3 |
Περιοχές με συρροή κρουσμάτων με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης τα τελευταία τρία έτη ή ενδείξεις συνεχιζόμενης μετάδοσης της νόσου από έτος σε έτος (εμφάνιση νέων κρουσμάτων στην περιοχή κατά τη διάρκεια τουλάχιστον δύο συνεχόμενων ετών). Στις περιοχές αυτές θεωρείται ότι υπάρχουν συνθήκες μετάδοσης και ενδείξεις πιθανής επανεγκατάστασης της νόσου.
|
| Δήμος Ευρώτα (ΠΕ Λακωνίας) |
| Δήμος Σοφάδων (ΠΕ Καρδίτσας) |
|
Οι παρεμβάσεις που πραγματοποιούνται και θα συνεχίζουν να εφαρμόζονται έχουν ως σκοπό να διακοπεί πλήρως η εγχώρια μετάδοση της νόσου αλλά και να αποτραπεί η επανεγκατάσταση του νοσήματος στη χώρα μας.
Δεδομένα για το τρέχον έτος:
Έως και τις 16/11/13, έχουν καταγραφεί συνολικά 20 κρούσματα ελονοσίας. Εξ αυτών τα 17 αφορούν σε εισαγόμενα κρούσματα (10 σε μετανάστες από ενδημικές χώρες και επτά σε ταξιδιώτες σε ενδημικές χώρες), ενώ για τρία κρούσματα, χωρίς ταξιδιωτικό ιστορικό σε ενδημική για την ελονοσία χώρα, υπάρχουν ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης σε κωμόπολη του Δήμου Αλεξανδρούπουλης και του Δήμου Σοφάδων Καρδίτσας.
Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να δείτε τον ακόλουθο σύνδεσμο:
ΚΕΕΛΠΝΟ_Έκθεση επιδημιολογικής επιτήρησης για την Ελονοσία στην Ελλάδα_16_11_13
Αναφορές:
[1] WHO, World Malaria Report 2011, WHO Press, 2011
[2] WHO, Regional Office for Europe, www.euro.who.int
[3] WHO Europe, Regional Strategy : From Malaria Control to Elimination in the WHO European Region 2006- 2015, 2006, Copenhagen, available at www.euro.who.int
[4] Ιστοσελίδα του ΠΟΥ, www.who.int
[5] WHO CISID (Centralized Information System for Infectious Diseases ), www.euro.who.int
[6] ECDC, Annual Epidemiological Report on Communicable Diseases in Europe 2011, www.ecdc.europa.eu
[7] Ιστοσελίδα του Ελληνικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, ΚΕΕΛΠΝΟ, www.keelpno.gr
[8] Loupa CV, Tzanetou K, Kotsantis I et al, Autochthonous Plasmodium vivax malaria in a Greek schoolgirl of the Attica region, Malaria Journal, 2012; 11: 52
[9] K Danis, A Baka, A Lenglet et al, Autochthonous Plasmodium vivax malaria in Greece, 2011, Euro Surveillance, 2011; 16: 19993
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Αυτός ο ιστότοπος έχει παραχθεί για τις ανάγκες του «Ειδικού προγράμματος ελέγχου για τον ιό του Δυτικού Νείλου και την ελονοσία, ενίσχυση της επιτήρησης στην ελληνική επικράτεια» και αντιπροσωπεύει τις απόψεις των συντακτών του. Οι απόψεις αυτές δεν έχουν υιοθετηθεί ή εγκριθεί με οποιοδήποτε τρόπο από την Ειδική Υπηρεσία του τομέα Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως θέσεις του Υπουργείο ή της Επιτροπής. Η Ειδική Υπηρεσία δεν εγγυάται την ακρίβεια των στοιχείων που περιλαμβάνονται στον παρόντα ιστότοπο, ούτε αποδέχεται την ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών αυτών.
|
|
|
|
 |
|